Noodlot

Primairegegevens
Auteur : Louis Couperus

Pagina's : 121
Eerste druk : 1890
Uitgeverij : Elsevier, Amsterdam            

 

 Samenvatting

Frank Wildenburg is een jonge ingenieur uit Nederland, maar hij woont al een tijd in Londen. Hij heeft daar een huis met een paar bedienden. Op een dag komt Robert van Maeren (Bertie) aankloppen bij Frank thuis. Ze kennen elkaar van vroeger. Bertie is er slecht aan toe, hij ziet er verschrikkelijk slonzig uit. Frank laat hem opknappen bij hem thuis, hij krijgt zijn kleren en mag een nachtje blijven slapen. Uiteindelijk biedt Frank Bertie onderdak aan zo lang als nodig is.

Dat laat Bertie zich geen twee keer zeggen. Hij geniet volop van het leven met Frank en zijn vrienden. Hij vraagt aan Frank nooit iets tegen iemand te zeggen over zijn zwerversverleden.

Wanneer Frank en Bertie op vakantie zijn in Noorwegen, komen ze Sir Archibald en Eve Rhodes tegen. Zij komen ook uit Londen en de rest van de vakantie trekken ze samen op. Eve en Frank worden verliefd op elkaar en verloven zich eenmaal terug in Londen. Bertie wordt erg bezitterig van Frank en manipuleert Eve op zo'n manier dat Eve aan de betrouwbaarheid van Frank begint te twijfelen. Hier wordt Frank heel boos om: hij heeft immers niets misdaan. Het loopt uit op een handgemeen.

Frank heeft spijt en schrijft brieven naar Eve, hij durft haar niet onder ogen te komen. Bertie zorgt er echter voor dat deze brieven nooit aankomen door een corrupte bediende van de Rhodes om te kopen met het geld van Frank. Hij overtuigt Frank ervan dat hij Eve niet nodig hebt en ze gaan samen rondreizen door o.a. Amerika en Europa. Ze zijn in totaal twee jaar onderweg.

Wanneer Frank en Bertie in Scheveningen zijn, komen ze per toeval Eve en Sir Archibald tegen. Frank en Eve vallen elkaar in de armen: de aap komt uit de mouw. De bediende heeft eerder verteld dat hij brieven heeft achtergehouden. Eve en Frank realiseren zich dat Bertie de oorzaak van al het kwaad is. Daarop gaat Frank terug naar het huisje om Bertie te confronteren. Hij blijft aanvankelijk rustig, maar als Bertie schreeuwt dat het allemaal zijn eigen schuld is, verliest hij zijn beheersing. Hij mishandelt Bertie dusdanig, dat deze overlijdt. Op dat moment komt Eve ook binnengestormd, ze heeft alles gehoord. Frank geeft zichzelf aan en hij moet uiteindelijk een jaar naar de gevangenis.

Eve wacht op hem, maar wanneer ze weer samen zijn, wil Frank niet meer trouwen. Eve is namelijk bang dat Frank ook haar zal vermoorden en beide kunnen Bertie niet uit hun hoofd zetten. Frank was al van plan om zelfmoord te plegen met gif, nadat ze uit elkaar zouden gaan. Eve laat dit echter niet gebeuren en gooit het flesje met vergif op de grond. Uiteindelijk heeft ze het idee om samen zelfmoord te plegen: het flesje is namelijk niet gebroken doordat het op het gordijn viel. Dit is het noodlot, ze drinken om de beurt uit het flesje. Wanneer ze beiden gestorven zijn, komt de oude Sir Archibald binnen.

Titelverklaring

De titel van het boek 'noodlot', komt heel vaak in het boek terug. De personages zijn onderhevig aan het lot dat hen te wachten staat. Eve heeft het telkens over 'het noodlot': wanneer ze in Noorwegen zijn en het stormt, wanneer ze elkaar weer ontmoeten in Scheveningen en wanneer het flesje met vergif niet kapot valt. Daarnaast zijn er veel woordspelingen met 'noodlot' in het verhaal te vinden: 'Welnu, hij, armzalige speelbal van dat lot' (p. 29).

 

Compositie en tijdsverloop

De stijl van 'Noodlot' is typisch Couperus. Hij gebruikt lange zinnen met veel bijvoeglijk naamwoorden. Daarnaast komt er vaak derde naamval voor en inversie (omdraaiing van het onderwerp en de persoonsvorm). Ook wordt er iets mysterieus aan de zinnen toegevoegd door er vaak drie puntjes aan toe te voegen, waardoor het niet direct afgebroken wordt. Ook komt er vaak wat Franse taal in voor: echt een taal van de bourgeoisie (waar Frank en Eve toe behoren). De handeling bedraagt ook een redelijk grote tijdsspanne. Zo woont Bertie een paar jaar bij Frank in huis (in die tijd zijn Frank en Eve bij elkaar en gaan weer uit elkaar) en gaan ze een paar jaar reizen samen. Daarna ontmoet Frank Eve weer, waarna hij een jaar de gevangenis in moet. Hoeveel tijd er tussen zijn vrijlating en hun gezamenlijke zelfmoord zit, is onduidelijk. Het hele verhaal duurt dus minimaal vijf à zes jaar.

 

Ruimte

De handeling verplaatst zich naar een aantal plaatsen. Het verhaal begint in Londen, maar speelt zich ook af in Noorwegen, Amerika, Australië en Scheveningen. Ook wordt 'Europa' genoemd (wanneer Frank en Bertie reizen). De plaatsen maken niet heel veel uit voor het verhaal, het gaat om het concept reizen en in een ander land wonen.

 

Vertelwijze

Je ziet het verhaal door de ogen van een alwetende hij-verteller. Er is een auctoriale vertelinstantie. De verteller is van de gedachten van de verschillende personen op de hoogte. De schrijver kent dus alle emoties en handelingen van de hoofdpersonen. De verteller is niet plaats- en tijdgebonden.

 

Personages

Frank Westhove: De hoofdpersoon van het verhaal. Een jongeman die uit Nederland komt en in Londen woont. Hij is vrij naïef als het om Bertie gaat: hij gaat uit van de goedheid van de mens. Maar wanneer de waarheid boven tafel komt, handelt hij vanuit zijn gevoel van recht. Hij heeft een groot rechtvaardigheidsgevoel, ook wanneer Eve aan hem twijfelt en hij daar geen reden voor ziet, wordt hij erg boos. Verder is hij wel heel netjes in de omgang, een echte 'heer'. Op het einde is hij toch daadkrachtig: hij wil niet met Eve verder omdat ze hem niet verdient, vindt hij.

Eve Rhodes: De tweede hoofdpersoon van het verhaal. Ze ontmoet Frank in Noorwegen, wanneer ze daar met haar vader op vakantie is. Ze is wat jonger dan Frank, maar gedraagt zich wijs. Ze heeft dan ook een liberale opvoeding gehad, zeker voor die tijd. Ze is een mooi meisje, volgens de woorden van Frank. Op het einde komt Eve met het idee om samen zelfmoord te plegen: ze kunnen niet zonder elkaar leven.

Robert van Maeren : Frank noemt hem 'Bertie'. Hij is een oude kennis van Frank en is 'mislukt' in het leven, de oorzaak is onduidelijk. Hij is een gevoelige jongen en geeft onwijs veel om Frank. Zo veel, dat hij hem de liefde met Eve ontzegt. Hij voelt zich machteloos van zijn gedachten en handelingen: hij kan er niks aan doen. Hij wil op een gegeven moment zelfmoord plegen, maar kan het niet.

Sir Archibald Rhodes:  Vader van Eve. Een man op leeftijd. Hij blijft levend in het hele verhaal. Een man die redelijk koppig is, maar wel liberaal in zijn opvoeding van Eve. Ze reizen veel samen en Sir Archibald is rijk. Hij vindt Eve en Frank wanneer ze net zelfmoord hebben gepleegd.

 

Thema

De titel van het boek en tevens het grootste thema: noodlot. De personages hebben allemaal het gevoel dat ze een speelbal zijn van het noodlot: alle gebeurtenissen draaien eromheen. Als lezer heb je ook het gevoel dat het noodlottig is wat er allemaal gebeurt.

Zelfdoding/zelfmoord is een belangrijk thema in het boek. Zowel Frank als Bertie denken er vaak over na om zelfmoord te plegen, maar durven allebei niet. Frank doodt uiteindelijk Bertie en dit heeft dusdanige impact op hem en Eve, dat ze besluiten samen zelfmoord te plegen omdat ze niet samen en niet zonder elkaar kunnen leven.

 

Motieven

Liefde: tussen Eve en Frank en tussen Bertie en Frank (als vriendschap, in het begin)

Jaloezie: Bertie is onwijs jaloers op de relatie van Eve en Frank. Hij wil Frank voor zichzelf hebben en probeert ze (met succes) van elkaar te scheiden.

Egoisme: Bertie zwelgt in zelfmedelijden. Hij denkt niet aan wat Frank voelt, maar alleen aan zichzelf. Dit is heel egoïstisch. Hij manipuleert alles en iedereen en ziet zelf wel dat het niet goed is, maar hij kan zich niet veranderen.

 

Motto

Dit boek heeft geen motto.

 

Literaire vormen

Deze roman kan je indelen onder de literaire vormen bij proza, het is namelijk niet geschreven in gedicht vorm of als toneelstuk. Wat dan overblijft is proza, een proza is in principe en stuk tekst geschreven zoals je dingen zegt. Het is dus niet overdreven zoals in een toneelstuk, ook heeft het geen rijm nor ritme zoals veel voorkomt in poëzie.

 

Mening

Het boek zelf vind ik een erg lastig boek om te lezen. Door de schrijfwijze van Couperus is het boek op sommige stukken pittig om doorheen te komen. Desalniettemin is het wel een boek dat je graag uitleest doordat je er achter wilt komen wat er dus precies gebeurt is. Ik zou het boek zeker aanraden als een mede leerling nog een boek moet lezen uit deze tijdsperiode.